De Oversteek in Coronatijd #5
Het schooljaar zit er bijna op en de leerlingen van groep 8 maken zich op voor de laatste activiteiten op de basisschool. Activiteiten die dankzij de versoepelingen van de coronamaatregelen gelukkig weer mogelijk zijn. In onze vorige interviews met groepachters werd al duidelijk hoe tekenend de coronacrisis is voor de leerontwikkeling van scholieren. Wij waren dit keer benieuwd naar het perspectief van een leerkracht. We gingen in gesprek met Angelique Petersen, groep 8 docente aan Basisschool Caleidoscoop Almere.
De uitbolperiode voor de leerlingen is begonnen, hoe ervaren docenten deze periode?
Voor leerkrachten zijn de laatste weken van het schooljaar alles behalve rustig. Activiteiten vergen enorm veel geregel en alle documenten moeten ook in orde zijn voordat de deuren sluiten in juli. Zeker na dit schooljaar wil ik een zo’n leuk mogelijk afscheid regelen voor de leerlingen, dus ik ben ’s avonds vaak nog bezig met foto’s uitzoeken. Tussendoor zijn we de school ook nog aan het verven met alle leraren, dus ik ben voorlopig nog niet aan het uitbollen.
Dat wordt een welverdiende vakantie dan. Hoe heb je het afgelopen jaar ervaren met het thuisonderwijs?
We waren dit jaar natuurlijk beter voorbereid op thuisonderwijs dan in het schooljaar 19/20. Kijk, het blijft natuurlijk vervelend en fysiek lesgeven blijft in de meeste opzichten beter dan online les. De achterstanden waarmee kinderen te kampen hebben, moeten echt niet worden onderschat. Wel vind ik het bijzonder om te vermelden hoe flexibel en wendbaar kinderen eigenlijk zijn. Ze zijn altijd weer in staat om een verandering snel op te pakken.
Het is bijzonder om te zien hoe flexibel en wendbaar kinderen zijn tijdens een crisis.
Wat was de grootste uitdaging voor de leerlingen tijdens het thuis lesgeven?
Concentratieproblemen. Maar dat geldt ook al jaren tijdens fysieke lessen. Het is een groot probleem waarmee alle leeftijdsgroepen in de maatschappij te maken hebben en logischerwijs zie je dat ook terug bij kinderen. Je ziet het leesvermogen van kinderen per jaar dalen, begrijpend lezen wordt een steeds groter obstakel. Alles moet tegenwoordig snel en efficiënt. Uitlegfilmpjes werken beter in de les dan een boek.
Leerlingen hebben steeds meer moeite om geconcentreerd een taak uit te voeren.
En dat ‘probleem’ zag ik ook tijdens het thuis lesgeven. Op school kun je ze nog enigszins sturen en hebben ze minder afleidingen. Maar dat toeziend oog verdwijnt zodra ze thuis komen te zitten. Die verantwoordelijkheid komt dan bij de ouder te liggen, die ook gewoon vaak aan het werk moet.
Heeft dat invloed gehad op het middelbaarschooladvies?
Zeker, want de verantwoordelijkheid van schoolontwikkeling is meer bij de leerling zelf komen te liggen. En dan is het maar net de vraag wat voor type leerling je bent. Kijk, de leerlingen die er goed voor staan en goed kunnen leren, die redden zichzelf wel. Ik heb bijvoorbeeld een groepje meiden in de klas die vanaf september naar de havo gaan. Die hoef ik tijdens een lockdown niet uit te leggen dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor hun studievoortgang. Zij gaan ermee aan de slag, volgen de planner nauwkeurig op en hoef ik tijdens de fysieke lessen ook niet veel uit te leggen.
Maar er zijn ook voorbeelden van leerlingen die het wat lastiger vinden om zelfstandig met huiswerk aan de slag te gaan. En die leerlingen zie je dan ook de grootste moeite hebben tijdens de lockdown. De laatste prikkel; het motiveren van kinderen onderling, valt weg en dat zie je toch een beetje terug in de schooladviezen.
Heeft de coronacrisis ook kansen gebracht voor het onderwijs?
Dit klinkt enorm tegenstrijdig, maar sommige leerlingen komen júist tot hun recht wanneer ze thuis in alle stilte kunnen werken. Maar dat is natuurlijk wel een beetje afhankelijk van de thuissituatie van de leerling. Ik ben tijdens de lockdown verrast door een aantal leerlingen die zich op school, in een drukkere omgeving, moeilijk konden concentreren, maar thuis wel de concentratie konden vinden. Dus ja, ik denk dat thuisonderwijs in sommige gevallen ook positief kan werken.
Zal het thuis lesgeven in een bepaalde vorm blijven?
Dat denk ik niet, want naar school gaan is veel meer dan alleen maar kennis opdoen. Je leert je te verhouden tot anderen en te functioneren in een groep. Dat leer je niet thuis achter een laptop.
Even genoeg over de uitdagingen van de leerlingen, wat zie je juist als positieve ontwikkelingen ten opzichte van vroeger?
Er is steeds meer individuele aandacht voor een leerling. Vroeger zocht je naar standaarden die algemeen golden voor een groep leerlingen. Tegenwoordig kijken we wat de persoonlijke talenten zijn van een leerling en daar gaan we mee aan de slag. Dit zie je ook terug bij middelbare scholen, want die zijn ook steeds meer gespecialiseerd in een bepaalde tak: bijvoorbeeld een technische of een groene school. Wij adviseren de leerlingen aan de hand van hun talenten, naar welke school ze het beste kunnen gaan. Ik vind dat een enorme vooruitgang ten opzichte van vroeger. Het gaat niet meer enkel om cijfers en scores.
Wat is momenteel een grote uitdaging voor docenten?
Wat ik persoonlijk een uitdaging vind is de veranderende omgangsnorm tussen leerlingen en leerkrachten. Mensen worden met de jaren steeds mondiger (ik ook) en dat zie je natuurlijk ook terug bij kinderen. Voorheen had je als leraar een bepaald ‘gezag’ in de klas en werd er gewerkt volgens het plan van de docent. De ouders lieten het lesgeven over aan de leerkracht. Tegenwoordig word je als docent bewust en onbewust beïnvloed door de meningen en visies van leerlingen en hun ouders.
En begrijp mij niet verkeerd, ik hoef echt niet het laatste woord te hebben omdat ik de juf ben, ik ben ook maar een mens. Ik vind het vervelend om met een argument als ‘omdat ik het zeg’ te komen wanneer ik in discussie ben met een leerling. Maar in sommige gevallen zou het fijn zijn wanneer er minder discussies zouden zijn, zodat er gewoon les kan worden gegeven. Dat is tenslotte ook de hoofdtaak van een docent.
De oversteek in coronatijd: van groep 8 naar de middelbare school
Het interview met Angelique Petersen is onderdeel van de campagne ‘De oversteek in coronatijd: van groep 8 naar de middelbare school’. De overgang van de basisschool (po) naar de middelbare school (vo) is een spannende tijd voor zowel groepachters als ouders. Het klaarstomen voor een nieuwe school met een nieuwe klas, terwijl je afscheid neemt van je oude vertrouwde omgeving. Door de coronacrisis is deze overgang alleen maar spannender geworden; leerlingen krijgen in de laatste fase van de basisschool te maken met thuisonderwijs en moeten hun keuze voor de middelbare school baseren op een online video. De komende tijd gaan wij in gesprek met verschillende groepachters en andere professionals uit het onderwijs uit alle twaalf provincies over hoe zij de oversteek naar de middelbare school momenteel ervaren.