‘Juist tijdens studieperiode gelijke kansen op stage en werk vergroten’
Een groot deel van de afgestudeerde hbo’ers ziet de ongelijke arbeidsmarktkansen als een vraagstuk dat buiten henzelf speelt of buiten het onderwijs. Dit blijkt uit onderzoek van Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) van Universiteit Maastricht. Een opvallende uitkomst, omdat de onderzoekers concluderen dat juist het onderwijs kan bijdragen aan de bevordering van gelijke kansen op de arbeidsmarkt. Dat er sprake is van een ongelijke toegang tot stage en werk voor hbo’ers met een migratieachtergrond, wordt ook door het onderzoek bevestigd.
Onderzoeker Eva Klooster heeft voor het onderzoek naar (on)gelijke toegang tot stage en werk voor hbo’ers met een migratieachtergrond interviews gehouden met hbo’ers, onderwijsprofessionals en werkgevers. Klooster: “Volgens de ondervraagden ligt het probleem bij de werkgevers, of bij de ongelijke netwerken van studenten met en zonder migratieachtergrond of bij studenten die te laat starten met zoeken. De praktijk op de opleiding wordt minder in het rijtje verklarende factoren genoemd. Wij concluderen: juist tijdens de studieperiode kan gewerkt worden aan gelijke kansen op stage en werk.”
Andere veelgenoemde oorzaken voor verschillen in kansen
Voor het onderzoek hebben ook bijna 8.000 hbo-afgestudeerden een enquête ingevuld, waarbij is gevraagd naar verklaringen en oplossingen voor het verschil in kansen op stage en werk van hbo’ers met en zonder migratieachtergrond. De selectieprocedures van werkgevers, discriminatie en ontbrekende netwerken zijn vaak genoemd als belangrijke oorzaken.
Begeleiding op maat bevordert kansen op studiesucces
In het rapport komen ook aanbevelingen aan bod om kansen te bevorderen. “Net als bij het creëren van gelijke kansen op studiesucces mag veel verwacht worden van ‘begeleiding op maat’ van studenten met verschillende studie- en thuisachtergronden”, stelt Klooster. “Die begeleiding komt alle studenten ten goede. Nu wordt de verantwoordelijkheid voor de zoektocht naar stages grotendeels bij de studenten gelegd. Zij worden vanaf de start aangesproken op hun eigen verantwoordelijkheid. Dat zorgt er in de praktijk voor dat de studenten die zich het minst sterk of thuis voelen op de opleiding, als laatste hulp vragen bij het zoeken naar stages.” Uit het kwalitatieve onderzoek kwamen de volgende basisvoorwaarden naar voren die moeten bijdragen aan een succesvolle toegang tot een stage- en werkplek:
- voldoende uren binnen het curriculum voor een gedegen voorbereiding op solliciteren;
- voldoende ruimte voor docent-student contact;
- voldoende aandacht voor het (oefenen) met het contact leggen met werkgevers.
Gelijke kansen op de arbeidsmarkt is een gedeelde verantwoordelijkheid
Het ontbreken van deze voorwaarden werkt vooral nadelig door op de arbeidsmarktkansen van studenten en afgestudeerden met een migratieachtergrond. Het gebrek aan een gedeeld beeld van discriminatieproblematiek onder onderwijsprofessionals werkt ook nadelig. Klooster voegt hieraan toe dat een deel van de studenten met een migratieachtergrond ongelijke arbeidskansen ziet als een gegeven, waar verder niet over wordt gesproken of waarvoor hulp gevraagd kan worden. “We hopen dat dit rapport zicht biedt op de verklarende factoren achter ongelijke kansen op stage en werk en bovendien bijdraagt aan een veilig gesprek en gedeelde verantwoordelijkheid voor gelijke arbeidsmarktkansen.”
10 aanbevelingen voor het hbo ter bevordering van arbeidsmarktkansen
- Aanpak, kennis en gesprek over discriminatie – Bied docenten kennis, bewustwording en handelingsperspectieven over discriminatie, bevorder kennisdeling tussen hbo-instellingen en betrek studenten.
- Bied studenten handvatten bij moeilijke gesprekken – Bied bemiddeling en leer studenten hoe te reageren op discriminatie.
- Meer aandacht voor de individuele student – Actieve en persoonlijke studiebegeleiding om studiesucces en arbeidsmarktkansen te bevorderen.
- Beter advies over toegang krijgen tot de arbeidsmarkt – Bied informatie over kansrijke stages en werkkeuzes, netwerken, presenteren en solliciteren.
- Voorbereiding op contact met bedrijven – Faciliteer ontmoetingen met bedrijven binnen het curriculum en bereid studenten hier goed op voor.
- Actievere matching – Heroverweeg de voordelen van stage matching in plaats van zelfstandig zoeken en bekijk best practices uit het wo en mbo.
- Inzet van rolmodellen en afgestudeerden – Bevorder de self-efficacy en motivatie door contact met rolmodellen.
- Dubbelcheck op taalfouten in brieven – Maak hier uren voor vrij en vergroot inzicht in taalniveau en behoeftes van studenten. Taalfouten in een sollicitatiebrief zijn vrijwel altijd reden voor afwijzing.
- Voorkom langstuderen en draag bij aan gelijkere kansen – Tijdig afstuderen vergroot kansen op de arbeidsmarkt. Voorkom (relatief grote) uitval en vertraging bij studenten met een migratieachtergrond.
- Invulling van de afstudeerstage – Verbeter de aansluiting op stage-eisen en vraag uit het werkveld om de kans op een vaste werkplek en het opbouwen van een relevant netwerk tijdens een stage te vergroten. Vergroot de arbeidsmarktkennis van opleidingen.