Boek Switchen en klimmen: over switchgedrag en de klim op de schoolladder in een grootstedelijke omgeving

Aanstaande maandag 23 september wordt tijdens een bijeenkomst op de iPabo in Amsterdam van de Community Urban Education het boek Switchen en klimmen van Iliass El Hadioui gepresenteerd. Het boek gaat over het switchgedrag van leerlingen en de klim op de schoolladder in een grootstedelijke omgeving.

Cover boek Switchene en klimmen

Het boek bevat het onderzoek wat in de afgelopen jaren door Iliass El Hadioui (bekend van Hoe de straat de school binnendringt) en zijn team aan de Vrije Universiteit met financiering door de NWA en met ondersteuning van het ministerie van OCW en de gemeente Amsterdam is uitgevoerd naar de voorwaarden waaronder leerlingen met succes de klim op de schoolladder kunnen volbrengen. Een belangwekkende publicatie, omdat het onderzoek veel verrassende inzichten opleverde over hoe de leerprocessen op scholen en opleidingen kunnen worden verbeterd en de schoolcultuur kan worden veranderd.

Ministerie van OCW

Het ministerie van OCW is in 2016 een landelijke beweging gestart om gelijke kansen in het onderwijs te bevorderen. Vanuit vier gemeenten (Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Tilburg) zijn tien scholen gestart met een professionaliseringstraject om hun leerkrachten en docenten beter te equiperen om optimaal les te kunnen geven in superdiverse omgeving met grootstedelijke uitdagingen. Hieraan is een onderzoekstraject vanuit de Vrije Universiteit Amsterdam gekoppeld, dat is ondersteund door het ministerie. De publicatie ‘Switchen en Klimmen’ is het resultaat van het onderzoekstraject.

Community Urban Education

Het boek is mede tot stand gekomen met input van de tien pioniersscholen uit Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Tilburg in de Community Urban Education. In de komende twee jaar zullen de pioniersscholen een verdiepingsprogramma aangeboden krijgen en zullen minstens 25 andere scholen met het basisprogramma starten. In totaal gaat het om ruim 1500 leerkrachten en docenten in het primair en voortgezet onderwijs en op MBO opleidingen.

De publicatie van Iliass el Hadioui en zijn onderzoeksteam is niet alleen een resultaat van de afgelopen jaren, maar dient ook als wetenschappelijke basis voor de komende periode. Nieuwe inzichten zullen wederom in vorm van een publicatie gebundeld worden.  

Vrije Universiteit

Het boek Switchen en klimmen is het resultaat van onderzoek aan de VU van het Institute for Societal Resilience (ISR), het onderzoeksinstituut van de Faculteit Sociale Wetenschappen van de VU. In nauwe samenwerking met participerende scholen in een ISR expertiselab is de afgelopen twee jaar aan het onderzoek gewerkt. Iliass el Hadioui is als onderzoeksleider van dit onderzoek verbonden aan de VU en het ISR. Het onderzoek is gefinancierd door de NWA, het ministerie van OCW en de gemeente Amsterdam.

Relevantie van het onderzoek

In het publieke debat over kansenongelijkheid wordt om legitieme redenen aandacht gevraagd voor stelselwijzigingen en systeemhervormingen. Vroegselectie, ongelijke advisering bij gelijke cognitieve competenties van leerlingen, gevoelige overgangen en de fysieke scheiding van vmbo en havo/vwo locaties dragen bij aan de kansenongelijkheid waarvoor de Inspectie van het Onderwijs (2019) krachtig waarschuwt. In aanvulling op dit legitieme pleidooi voor een hervorming van het schoolsysteem, draagt dit rapport bij aan dit debat door de aandacht te vestigen op de noodzaak van een simultane hervorming van de schoolcultuur. Immers, wanneer binnen één schoolsysteem bepaalde leerlingen er beter in slagen hun educatieve proces te optimaliseren dan andere leerlingen, en wanneer in datzelfde systeem bepaalde docenten er beter in slagen verschil te maken voor hun leerlingen dan andere docenten, wordt deze focus op de cultuur op scholen steeds relevanter.

"Er is terecht veel aandacht voor kansenongelijkheid in het onderwijs. Dit vertaalt zich vaak in een roep om stelselwijzigingen en systeemhervormingen in het onderwijs. Dat is maar de helft van het verhaal. Het is van fundamenteel belang dat de cultuur op scholen en de mindsets van leerlingen en professionals onderdeel worden van de discussie over kansenongelijkheid. Het VU onderzoek ‘switchen en klimmen’ is vanuit een perspectief van ‘engaged scholarship’ - maatschappelijk betrokken, participatief onderzoek met en door scholen - opgezet en uitgevoerd. Hierdoor hebben we diep weten door te dringen tot de dagelijkse onderwijspraktijk. We zijn daarmee in staat geweest om tot een wezenlijke uitwisseling te komen van praktijkkennis, professionele expertise en academische reflectie."

- Iliass El Hadioui