Binnen het Programma School & Omgeving zetten coalities volop in op kennisopbouw en kennisdeling onderling. Wat kan je van elkaars aanpak, succes en valkuilen leren? En hoe doe je dat? In het hele land zijn de afgelopen jaren inspirerende activiteiten hiervoor opgezet. Denk aan trainingen, werkbezoeken, intervisie en tools die samenwerking versterken. Het doel: leren in de praktijk, binnen de eigen coalitie én met andere coalities. We lichten een paar voorbeelden uit.
Voorbeelden uit het land
Veendam: Een kijkje in de aanpak
De coalitie Oost-Groningen organiseerde een inspiratiemiddag met aansluitend een aanbiedersmarkt in Veendam. Het delen van kennis en van elkaar leren stond centraal. Projectleider Marja Hovenkamp vertelt: ‘Een school uit Winsum vertelde hoe zij hun verrijkte aanbod tussen de middag hebben ingericht. Kinderen kunnen na de lunch meedoen aan verschillende activiteiten. De school gaf niet alleen een inkijkje in hun aanpak, maar deelde ook praktische tips.’
Daarna gingen de deelnemers in groepen uiteen om te praten over verschillende onderwerpen. Dat leverde waardevolle inzichten op; er werd niet alleen kennis gedeeld, maar er werd ook volop kennisgemaakt. De aanbiedersmarkt werd geopend met een mini-college over talentontwikkeling door Arjan Pruim van de Hanzehogeschool. Meer dan 25 aanbieders lieten vervolgens aan de scholen en andere belangstellenden zien welk aanbod ze in huis hebben. En dat werd goed ontvangen; zowel de inspiratiemiddag als de aanbiedersmarkt werden goed bezocht.
Marja: ‘Ik ben superblij en trots dat er zoveel belangstelling was en dat we alle aanwezigen konden betrekken en inspireren. Er komt binnenkort een vervolg, waarbij we dieper ingaan op de samenwerking tussen de school en de kinderopvang en buitenschoolse opvang. Zowel een school als een opvangorganisatie komen vertellen over hoe de samenwerking gaat. We gaan vervolgens met groepen aan de slag, waarbij we oplossingen zoeken voor mogelijke uitdagingen.’
Maastricht: Een kettingreactie van kennisdeling en inspiratie
Een Haagse coalitie reisde af naar Maastricht voor een werkbezoek. Dat leverde niet alleen nieuwe inzichten en nauwere contacten tussen scholen onderling op, maar ook vervolgplannen. Limburgse coalities willen nu op hun beurt weer naar de Randstad komen. Zo ontstaat er een kettingreactie van kennisdeling en inspiratie.
Projectleider Rudy van der Bovenkamp van de coalitie Den Haag kijkt enthousiast terug op het bezoek. ‘We gingen met een groep van 25 schoolleiders, beleidsmakers en andere geïnteresseerden, met de bus op werkbezoek. Bewust naar de andere kant van Nederland, omdat onze collega’s daar met andere problematiek te maken hebben. Het was heel waardevol om daar een beeld van te krijgen en te beseffen dat kansengelijkheid meer is dan bijvoorbeeld een taal- of cultuurachterstand. We zaten spreekwoordelijk samen opgesloten in een bus, wat ons dwong om echt met elkaar in gesprek en de diepte in te gaan. Daarnaast kregen we ook de tijd om het te laten bezinken en goed op ons in te laten werken. Zo leerden we echt van en met elkaar, wat iedereen meer kwaliteit dan kwantiteit opleverde.’
Haarlem: Talent is meer dan iets waar je in uitblinkt
In Haarlem stond talent centraal. Ruud Barnhoorn vertelt: ‘In de ochtend nam talentenfluisteraar Luc de Wulf het publiek mee in zijn visie op brede talentontwikkeling. Dit hoeft niet te gaan over iets waar kinderen in uitblinken, maar om een vaardigheid waarbij voor hún gevoel de tijd vliegt. Als kinderen doen wat ze leuk vinden, dan leidt dat automatisch tot meer zelfvertrouwen waardoor ze meer doen. Met veel humor en voorbeelden kreeg Luc de zaal enthousiast.
Daarna was het de beurt aan trainer Els Pronk om het gedachtegoed van Luc in een praktische workshop uit te leggen. Vijftig jeugdwerkers, pedagogisch medewerkers, cultuurdocenten, leerkrachten en coördinatoren uit de coalitie Haarlem en West-Friesland gingen met elkaar in gesprek over het herkennen en stimuleren van talenten bij kinderen én bij zichzelf.
Het doel? ‘Kinderen in hun kracht zetten.’ Daarnaast hoopten we ook dat als we relaties met dezelfde verbondenheid leggen dat dit vanzelf leidt tot meer energie en dat samenwerkende partijen elkaar beter weten te vinden.’
Dat is ook precies wat er gebeurde. ‘Een kinderopvangorganisatie en twee scholen in Haarlem en Zandvoort gaan nu zelf een soortgelijke dag organiseren. Het was mooi om te zien dat de samenwerkende partners het gedachtegoed van de talentenfluisteraar overnamen. Zo vertaalde jongerenorganisatie Triple Threat dit naar hun aanpak én de taal van de jongeren. Inmiddels leiden ze hun rolmodellen op als talentenfluisteraars. Het allermooiste is als we zo de tweede talentenfluisteraarstad van Nederland worden.’
Den Haag: Eenvoudige en professionele apps
In Den Haag ontstond het idee om landelijk samen te werken bij de ontwikkeling van apps, die helpen het verrijkt aanbod eenvoudiger en professioneler te programmeren. Projectleider Rudy van der Bovenkamp van coalitie Den Haag: ‘We hebben landelijk uitgevraagd wie hiermee bezig is en de handen ineengeslagen. Enerzijds om ontwikkelkosten uit te sparen en anderzijds om een wildgroei aan verschillende apps te voorkomen. Met die input zijn coalities hun app verder gaan ontwikkelen.’
Rotterdam: Het onderwijs kritisch onderzoeken
In Rotterdam vonden al kennisdelingsactiviteiten plaats en er staat een bijeenkomst gepland. Dit is onderdeel van een bredere beweging. Coalities in de stad zoeken elkaar vaker op en werken aan een gezamenlijke leeragenda. Schoolleider Marloes Snel: ‘Wij zetten erop in om binnen onze coalitie actief van én met elkaar te leren. Dit brengt scholen binnen onze coalitie en partners die de maatschappelijke opdracht weten te combineren met die van School en Omgeving samen.’
Een hoogtepunt van deze kennisdelingsactiviteiten is de interactieve workshop van filosoof Karim Benammar. ‘Hij daagde ons uit om onze aannames over het onderwijs kritisch te onderzoeken. Waarom doen we wat we doen? En belangrijker: hoe kunnen we ons denken en handelen zó veranderen dat we kinderen daadwerkelijk meer kansen bieden? Karim liet ons zien hoe diepgewortelde gewoontes vaak onbewust voortkomen uit oude denkkaders. Door deze te bevragen en te doorbreken, ontstaat ruimte voor radicale vernieuwing – met gelijke kansen als kompas.’
Naast zijn sessie werden deelnemers geïnspireerd door partners uit de praktijk. Zij lieten op indrukwekkende wijze zien hoe sport, onderwijs en maatschappelijke betrokkenheid elkaar kunnen versterken. ‘Een mooi voorbeeld is Feyenoord, dat zich al jaren inzet voor kansengelijkheid in de stad. Er was volop ruimte voor uitwisseling, reflectie en ontmoeting. Iedereen ging naar huis met nieuwe inzichten én hernieuwde energie om het verschil te maken.’
Wat levert dit op?
Een activiteit opzetten gericht op kennisopbouw of kennisdeling is een kleine investering met groot effect. Of het nu gaat om een training, een werkbezoek of een nieuwe tool. Coalities leren van elkaar, versterken hun eigen aanpak en bouwen samen aan een kwalitatieve verrijkte schooldag.
De voorbeelden laten zien dat kennisdeling mensen samenbrengt, nieuwe samenwerkingen aanmoedigt en concrete producten als resultaat heeft. Bovendien versterken kennisdeling en -opbouw niet alleen de eigen coalitie, maar ook het netwerk eromheen.
Elke coalitie kan vandaag al beginnen: kies een vorm, nodig partners uit en ga met elkaar in gesprek. Want kennis delen betekent samen groeien – en dat is precies waar School & Omgeving over gaat.
Tips & tricks voor coalities
Uit de praktijk komt een aantal lessen naar voren:
- Begin klein. Eén inspiratiemiddag of werkbezoek kan al veel losmaken.
- Zet in op ontmoeting. Tafelsessies, intervisie of gezamenlijke trainingen zorgen voor uitwisseling en reflectie.
- Betrek partners actief. Laat ook aanbieders, gemeenten en jeugdhulp meedenken en meedoen.
- Maak vervolgafspraken. Zorg dat een bijeenkomst niet eindigt bij inspiratie, maar leidt tot concrete plannen.
- Vraag hulp. Regiocoördinatoren van de Gelijke Kansen Alliantie en School & Omgeving staan klaar om mee te denken. Of stuur een mail naar rijkeschooldag@minocw.nl.
- Investeer vooral in verbinding en het delen van kennis.
- Luister naar de mensen op de werkvloer, want daar begint het. Heb je een beeld? Verifieer dat dan bij de mensen die ermee moeten werken.
- Geef praktische richting. Als je beleid maakt, geef dan ook een heel duidelijke eerste stap om ermee aan de slag te gaan.
- Begin gewoon, maak fouten en leer ervan.