Workshops School & Omgeving 9 maart
Op 9 maart kwamen de voorlopers en doorgroeiers van het programma School & Omgeving samen in de Jaarsbeurs van Utrecht om van én met elkaar te leren. Tijdens deze dag werden workshops georganiseerd waarin verschillende concepten van de rijke schooldag werden uitgelegd. Hieronder vind je een korte samenvatting van de workshops, inclusief de bijbehorende presentatie.
I. Niet stapelen, maar vervangen
Scholen krijgen veel aanbod van marktpartijen. Het is echter zoveel, dat het voor het schoolteam teveel tijd kost om alles in overweging te nemen. Daarom houden ze de deur dicht. Hierdoor komt ook het aanbod waar ze eigenlijk wel gebruik van zouden willen maken, niet bij de scholen terecht. Dit kost onnodige tijd van de leraren, gaat ten koste van de leerlingen, maar is ook een probleem voor de aanbieders. Dit gaat niet alleen over commercieel aanbod: vanuit subsidieregelingen van de Rijksoverheid, krijgt de gemeente allerhande verschillende ‘geldpotjes’. Dit geldt wordt vervolgens aan verschillende partijen gegeven, zoals de Bibliotheek, de GGD, e.a. Deze partijen kloppen vervolgens weer bij de school aan. Dit gaat landelijk over 1 miljard per jaar.
Met ‘Niet stapelen maar vervangen’ wil Plooij een transitie maken in de manier waarop dit aanbod bij de scholen komt. In de nieuwe situatie stelt onderwijs de vraag en kan deze gecentraliseerd neerleggen bij de aanbieders. Het volledige educatieve aanbod komt in een ‘aanbiedersbox’ . Er is ook een ‘scholenbox’ waarin alle methodes en themaoverzichten van de basisscholen zijn. Scholen kunnen in deze boxen zoeken, ook op leerdoelen (gekoppeld aan de SLO). Wat hiervoor een vereiste is, is dat gemeente, educatieve aanbieders en onderwijs samenwerken in deze transitie naar een vraaggestuurde aanpak, en dit borgen in gemeenschappelijk beleid. Zo ontstaat een nieuw leerecosysteem, waar iedereen baat bij heeft. Op dit moment draait hiervoor een pilot in de gemeente ’s-Hertogenbosch. Het wordt onderzocht of het mogelijk is deze pilot verder uit te breiden.
II. De Amsterdamse Familieschool
Voor een deel van de Amsterdamse kinderen is het moeilijk om goed mee te kunnen komen op school. Dit vanwege bijvoorbeeld een taalachterstand of lastige thuissituatie. Zonder hulp lopen deze kinderen een achterstand op die bijna niet meer in te halen is. De Lukasschool zet zich om die reden al jaren in voor het creëren van gelijke kansen voor leerlingen. Een aantal Amsterdamse scholen heeft nu vanuit de gemeente een subsidie ontvangen om zich te ontwikkelen tot 'Amsterdamse Familie School'.
Een Amsterdamse Familie School biedt ondersteuning aan het hele gezin door samen te werken met zowel de ouders als met verschillende maatschappelijke instellingen op het gebied van cultuur, sport, armoedebestrijding en zorg. De school dient hierbij als vindplaats. Door het hele gezin te ondersteunen, beoogt het concept van de Amsterdamse Familieschool voor kinderen een brede ontwikkelomgeving te creëren die talent herkent en aanmoedigt, en belemmeringen wegneemt.
III. Van leerplicht naar ontwikkelkracht
In Haarlem werken drie scholen in samenwerking met een kinderopvangorganisatie aan de uitwerking van het vergroten van de ontwikkeltijd voor kinderen. In samenspraak met ouders wordt onderwijstijd en opvangtijd met elkaar verweven. Het is de ambitie van deze scholen om volgend schooljaar te starten met de verruiming van ontwikkeltijd.
Het doel is een integraal, duurzaam en prikkelend aanbod, waarbij elk kind in Haarlem bereikt wordt met een divers scala aan activiteiten. Door een kind binnen en buiten de school in aanraking te laten komen met o.a. cultuur, sport, natuur en techniek, ontdekt het zijn eigen voorkeuren en mogelijkheden én werelden die het mogelijk nog nooit eerder heeft ontdekt. Ook dienen de activiteiten in en om school een relatie te vormen met het reguliere aanbod in de stad, zodat een kinds interesses niet alleen gewekt worden, maar dat deze ook verder kan ontplooien, al dan niet met ondersteuning van het cultuur- of sportfonds. Tijdens de workshop werd besproken hoe Haarlem dit momenteel aanpakt en hoe onderwijstijd, opvangtijd en de tijd die overblijft samen de ontwikkeltijd vormen voor kinderen.
IV. Tijd voor Toekomst
Tijd voor toekomst is een samenwerking tussen zes gemeenten: Midden-Groningen, Oldambt, Pekela, Veendam, Stadkanaal en Westerwolde, 55 scholen en 15 schoolbesturen. Hierbij is de provncie de netwerkversterker, de gemeente de verbinder en de school de uitvoerder. Met Tijd voor toekomst wordt er toegewerkt naar zes uur extra per week per leerling op het gebied van talentontwikkeling, fysieke en mentale gezondheid, verbreden van de wereldblik en verminderen van leerachterstanden. Tijdens de workshop werden lessen gedeeld als: leerlingen moeten op een andere manier kunnen leren, de koppeling met regulier onderwijstijd en een integraal programma per thema. De lessen en de discussie zijn terug te zien in de presenatie.
V. De Haven Academie
De Haven Academie in Almere is een samenwerkingsverband van zes basisscholen, één middelbare school, tien welzijns- en cultuurorganisaties en vier bso's. In de wijk Almere Haven zorgen zij voor extra aanbod naast regulier onderwijs voor ca. drieduizend leerlingen. Bijzonder aan de samenwerking is dat het coöperatief is georganiseerd end at dit ook in een convenant is vastgelegd. Een organisatiestructuur zonder een hiërarchie, alle organisaties hebben een gelijkwaardige stem. Door steeds met elkaar in gesprek te gaan wordt er gezocht naar maatwerkoplossingen.
Verschillende partners kunnen verschillende pedagogische uitgangspunten hanteren. Soms vraagt dit afstemming met elkaar, omdat uitgangspunten weleens kunnen botsen. Alle workshops die worden aangeboden na schooltijd worden in eerste instantie alleen door de aangesloten organisaties georganiseerd. Pas wanneer zij geen passend aanbod kunnen doen, komt er een andere organisatie in beeld, maar alleen als onderaannemer. Op deze manier wordt de kwaliteit zoveel mogelijk gegarandeerd.
> Bekijk de hele presentatie
VI. Gelijke kansen = anders handelen
“Denk voor jezelf eens na: wat betekent recht doen aan gelijke kansen in het gedrag en handelen naar onze leerlingen? En kies daaruit één begrip”. Met die vraag ging de workshop van start. De groep kwam met verschillende- maar qua betekenis ook zeker overlappende- termen: differentiëren, hoge verwachtingen, persoonlijke aandacht en ‘luisteren naar leerlingen’. Wat voor gedrag, van bijvoorbeeld een begeleider, past hier dan bij? Bij hoge verwachtingen zag men een begeleider die open vragen stelt, gebruikt maakt van coöperatieve werkvormen en altijd onderzoekend is (kijken, luisteren, bevragen). De differentiërende begeleider legt duidelijk uit wat de doelen zijn, creëert eigenaarschap en een veilige situatie. Een luisterende begeleider gaat 1-op-1 in wederzijds gesprek. En ook bij een begeleider die persoonlijke aandacht geeft staat het stellen van vragen en het creëren van autonomie en eigenaarschap volgens de deelnemers voorop.
Als afsluiter was het de taak aan de deelnemers om een bovengenoemde situatie te schetsen waarin interactie plaatsvond tussen de begeleider en leerling(en), en om deze situatie vervolgens kort met elkaar na te spelen. Hoe ervaar je dit? Wat gaat goed? Waar loop je tegenaan? En het belangrijkste: wat neem je mee?