Studiereis naar Kortrijk verstevigt basis verbindende aanpak Hoogeveen

'Dit gun ik ieder kind!'

Sigrid Hartman was een van de deelnemers. Als schoolleider van de Juliana van Stolbergschool in Hoogeveen raakte ze erg geïnspireerd bij de eerste studiereis in Leeds. Sindsdien heeft zij op haar school flink aan de weg getimmerd. ‘We zijn echt goed bezig in Hoogeveen en dat moeten we volhouden. Het stopt niet bij het verkondigen van de geweldige aanpak; deze moet idealiter de basis gaan vormen voor iedereen die met kinderen te maken heeft in onze gemeente.’ In Kortrijk volgde Sigrid trainingen in Cirkelen en Verbindend leiderschap. Een bezoek aan Freinetschool ’t Vier voor voortgezet onderwijs maakte veel indruk. ‘Daar ervoer ik dat herstelgericht werken echt in het DNA zit. In Hoogeveen zijn we het aan het inbrengen, in onze bestaande werkwijze. Dat levert enthousiasme op, maar we stuiten ook wel op aarzeling bij mensen. Ook op onze school. In het begin vraagt deze aanpak natuurlijk extra energie. Maar later levert het zóveel op. Bij ons op school raakt het steeds meer ingebed, maar ik weet dat we in Hoogeveen heus nog een weg te gaan hebben. Ik ben zo overtuigd van de kracht die we aanboren. Door in verbinding te blijven of de verbinding te herstellen en door te zorgen dat iedereen gehoord wordt, is er een wereld te winnen. Niet alleen binnen school, maar ook in contact met ouders, bij gezinnen thuis en bij clubs en verenigingen.’

Kapstok van respect
Een van de dingen die Sigrid meenam uit Kortrijk, is ‘De kapstok van respect’. Drie regels die niet onderhandelbaar zijn en waaraan iedereen zich moet houden: respect voor jezelf, respect voor een ander en respect voor je omgeving. Gaat iemand bij een van die drie een grens over, volgen er sancties. Maar na iedere sanctie is er altijd weer de herstellende actie. Bijvoorbeeld na uitsluiten, iemand weer actief insluiten. Sigrid: ‘Die ‘versimpeling’ naar drie duidelijke regels deed mij beseffen dat wij misschien nog teveel regels hebben. Dat was voor mij heel helpend.’ Ook was ze onder de indruk van het ‘rustschoolplein’, een aparte sectie op het plein waar rust en stilte te vinden is voor wie daaraan behoefte heeft. En van de onderlinge verbondenheid die merkbaar is overal in de school. Zo is er een kantine waar docenten en leerlingen samen de pauzes doorbrengen. Maar ook het cirkelen gebeurt er in gemengde groepen en niet per vaste groep of klas.

Cirkelen is een manier om verbindend te communiceren. In een veilige setting, waarbij iedereen aan bod komt, iedereen aandachtig luistert, niemand op elkaar reageert en iedereen moet kunnen zeggen wat hij wil. Sigrid: ‘Als je cirkelt in een groep, ontstaat er verbinding. Komt er vervolgens een conflict of gaat er iets mis, dan kun je dat ook in diezelfde groep oplossen. Bij een conflict vragen we nooit waarom iets is gedaan. Tijdens het herstellen, gaan we uit van drie vragen: wat is er gebeurd, wie is daardoor geraakt (en op welke manier) en hoe gaan we nu verder. Daarmee geven we leerlingen meer eigenaarschap en verantwoordelijkheid over het proces. We trainen kinderen ook hierin. Zij zijn allemaal een bepaalde periode ‘coach’ en daarmee verantwoordelijk voor het helpen herstellen van kleine conflicten.’

Duidelijke kaders en grenzen

Mirte Bleijenberg, accountmanager jeugd en jongeren bij Stichting Welzijnswerk Hoogeveen, ging mee naar Kortrijk. Ze ging, samen met maar liefst negen van haar collega’s, de verdieping in. Binnen haar organisatie heeft de verbindende aanpak een heel breed draagvlak. Buiten de organisatie, bijvoorbeeld bij oudergesprekken, stuit Mirte wel eens op scepsis. Mensen denken dan dat het om een softe aanpak gaat. ‘Maar dat is het niet’, legt Mirte uit. ‘Ook in Kortrijk werd weer onderstreept dat het juist gaat over duidelijke kaders en grenzen. Overschrijd je die, dan volgen er consequenties. Daarná is er dan tijd voor het herstellen van de relatie.’

Net als Sigrid vindt Mirte dat deze manier van werken de meeste vruchten afwerpt als het ten grondslag ligt aan alles wat er gebeurt op het gebied van jeugd en jongeren in Hoogeveen. ‘Dat is een heel ambitieus doel’, weet Mirte. ‘Als ik iets heb geleerd in Kortrijk, is het dat je voor het invoeren de tijd moet nemen en dat je niet meteen te veel moet willen. Hou het klein. Wat me opviel bij het schoolbezoek, was dat ook zij klein begonnen zijn. En kijk eens waar ze nu staan! Elk personeelslid draagt nu de aanpak, doorleeft die echt. Dat is ook de enige manier; het opleggen van deze aanpak helpt niet. Het is ongelooflijk hoe warm en huiselijk de sfeer daar is. Je kunt voelen dat er veel aandacht is voor verbinding en goede relaties. Dat gun ik in Hoogeveen ook ieder kind.’

Met betrokken mensen kom je heel ver!

Mirte en haar collega’s komen op alle scholen in Hoogeveen. Ze kijken bijvoorbeeld op verzoek mee naar de groepsdynamiek in een klas, vaak vanwege een probleem dat speelt. Mirte geeft aan dat je daarmee eigenlijk achter de feiten aanloopt. In Kortrijk zag ze dat herstellend werken preventief wordt toegepast. Alles in de school lijkt te gaan over goede relaties en onderlinge verbinding. Ze vertaalt dat naar haar situatie in Hoogeveen: ‘Door herstellend werken en de verbinding die dan ontstaat te verankeren als een stevige basis, voorkom je problemen verderop. Vanuit het welzijnswerk willen we dat het goed gaat met alle inwoners van Hoogeveen. Voor ons als welzijnswerkers zie ik een taak als pionier voor het verder brengen van deze aanpak. We kunnen een voorbeeld zijn voor collega’s, schoolleiders, docenten en ambtenaren. Wij bevinden ons in een positie waarin we onze handen spreekwoordelijk meer ‘vrij’ hebben om de aanpak in de gemeente Hoogeveen op verschillende plekken te laten landen.’ Mirte ziet het als ultieme droom dat de aanpak óveral in de gemeente is ingebed. ‘Kortrijk heeft me weer laten zien dat je met betrokken mensen heel ver kunt komen!’

Sigrid hoopt voor de toekomst dat de verbinding met andere scholen en instanties nog steeds meer ontstaat én verdiept. Zodat iedereen in de gemeenschap op dezelfde manier de verbindende aanpak gebruikt. De reis naar Kortrijk heeft haar alleen maar weer gesterkt in haar missie. ‘Het is echt de kunst om in verbinding te blijven. Dat geldt op school, in het contact met leerlingen en ouders, maar ook binnen het opbouwwerk, bij de politie en zo verder. Het aloude gezegde It takes a village to raise a child is wat mij betreft midden in de roos.