Beleid kansengelijkheid

Kansenongelijkheid heeft niet één duidelijke oorzaak, maar heeft meerdere problemen in zich. Er zijn verschillende aangrijpingspunten in het beleid om kansenongelijkheid te verminderen.

Toegankelijkheid en kwaliteit

Het is belangrijk om in de gaten te houden of kansengelijkheid in het onderwijs niet wordt belemmerd door bepaalde zaken. Zo moeten leraren soms wat extra aandacht kunnen geven aan leerlingen, of iets langer de tijd voor ze nemen. Scholen moeten niet tegengehouden worden om deze tijd of aandacht te bieden. Gelijke kansen bieden betekent dus soms ook extra tijd geven.

Tegengaan van segregatie en overbelaste scholen

  • In samenwerking met DUO en de inspectie wordt onderzocht hoe scholen geholpen kunnen worden –naast het bestaande beleid- als zij met te veel problemen te maken krijgen.
  • Goede voorbeelden uit gemeenten van het voorkomen van segregatie in het onderwijs worden bekeken en gebruikt om andere gemeenten te helpen.
  • De inspectie bekijkt hoe gemeenten hun jaarlijkse overleg (dat wettelijk verplicht is) over het tegengaan van segregatie invullen.

Meer ontwikkeltijd voor leraren op scholen met veel achterstandsleerlingen

  • Scholen helpen leraren bij hun ontwikkeling, zodat zij beter weten hoe om te gaan met verschillen in de klas en hoe ze leerlingen extra kunnen begeleiden. De komende tijd wordt verder onderzoek gedaan naar deze interventies en starten twintig nieuwe scholen met deze ontwikkeltijd.

Financiële belemmeringen wegnemen

  • Er wordt (indien nodig, wettelijk) geregeld dat leerlingen niet buitengesloten worden van activiteiten op school wanneer hun ouders de vrijwillige ouderbijdrage niet (kunnen) betalen.

Toezicht dat kansen biedt

  • Met de inspectie wordt gesproken over het opbrengstenmodel voor het voortgezet onderwijs.
  • De inspectie onderzoekt hoe gegevens over de sociaaleconomische status van ouders (bijvoorbeeld de hoogte van hun inkomen) beter gebruikt kunnen worden bij de opbrengstbeoordeling van middelbare scholen.

Tegenwicht aan rendementsdenken in het mbo en ho

  • De bekostiging in het mbo is aangepast door de zogeheten cascade af te schaffen.
  • Het toelatingsrecht in het mbo geldt nu.
  • Er wordt onderzocht of het bindend studieadvies werkt in de praktijk.
  • Er volgt een wetsvoorstel voor een mbo-studentenfonds met een budget van 10 miljoen euro per jaar voor studenten die om verschillende redenen vertraging oplopen.
  • Er komen maatregelen voor zwangere mbo-studenten.
  • Met het wetsvoorstel Taal en Toegankelijkheid kan het instellen van een numerus fixes voor bepaalde studies tegengehouden worden als de redenen hiertoe niet genoeg en goed uitgelegd worden.
  • Collegegeld in het hoger onderwijs in het eerste jaar - en voor lerarenopleidingen in de eerste twee jaar - is gehalveerd.

VVE

Middelen onderwijsachterstanden PO

  • Basisscholen met leerlingen die een grotere kans op achterstanden hebben, krijgen jaarlijks bijna 300 miljoen euro aan extra middelen om deze leerlingen meer en beter te helpen.

Indicator middelen onderwijsachterstanden VO

  • In het voortgezet onderwijs wordt de indicator voor de verdeling van de achterstandsmiddelen (het Leerplusarrangement) herzien.
  • Het CBS onderzoekt of de po-indicator ook kan worden gebruikt om de onderwijsachterstanden in het voortgezet onderwijs te voorspellen.

Overgangen

Overgangen in het onderwijs, bijvoorbeeld van de basisschool naar de middelbare school, lopen niet voor iedere leerling even gunstig. Leerlingen met dezelfde kennis en vaardigheden, maar met een andere achtergrond, kunnen toch heel verschillende schoolloopbanen hebben. Het verbeteren van overgangen in het onderwijs is daarom een belangrijk onderdeel van het beleid voor gelijke kansen.

Soepele overgangen

  • OCW stelt sinds 2017 jaarlijks bijna 5 miljoen euro aan subsidie beschikbaar voor doorstroomprogramma’s van vmbo naar mbo en van vmbo naar havo. Bij het regeerakkoord is aan dit budget nog eens 8,5 miljoen euro toegevoegd.
  • Er is extra aandacht voor ouderbetrokkenheid.
  • Voor het verbeteren van de doorstroom van mbo naar hbo hebben ruim 70 mbo-instellingen en hogescholen subsidie ontvangen om nieuwe manieren van doorstroom uit te testen. Een voorbeeld daarvan is ‘Studentlab mbo-hbo’.
  • Voor de periode 2018-2021 is nog 32 miljoen euro beschikbaar gesteld voor hogescholen en universiteiten om de samenwerking met middelbare scholen en het mbo te versterken.

Invoering doorstroomrechten vo

  • Er is aangekondigd dat er een doorstroomrecht wordt ingevoerd voor de overstap van vmbo-gl/tl naar havo en voor de overstap van havo naar vwo.
  • Er wordt gewerkt aan doorstroomrecht dat ook voor leerlingen van de havo geldt.

Meer tijd voor een havodiploma

  • Er is een pilot gestart met een heel kleine groep havo-scholen met meer dan 75 procent leerlingen uit APC-gebieden: er wordt gekeken of het bieden van meer tijd en ruimte voor taallessen en studievaardigheden voor deze specifieke groep leerlingen een positief effect heeft op hun resultaten en of ze hierdoor sneller hun diploma halen.

Betere aansluiting van en naar het mbo en hoger onderwijs

  • Dit najaar volgt een wetsvoorstel waarin een vmbo-school samen met een mbo-instelling doorlopende leerroutes op kan zetten, zodat de aansluiting van vmbo naar mbo beter wordt.
  • Gelijke kansen is een van de drie landelijke speerpunten in nieuwe meerjarige kwaliteitsafspraken met mbo-instellingen. Overgangen van en naar het mbo hebben hierbij extra aandacht.

Betere schooladviezen

  • Door verschil in advisering tussen stedelijke en minder-stedelijke gebieden loopt er vervolgonderzoek naar structurele onder- of over-advisering. De resultaten hiervan worden meegenomen in de evaluatie van de wet eindtoetsing po en nog voor de zomer met de Tweede Kamer gedeeld.

10-14 onderwijs

  • Dit kabinet heeft ruimte gemaakt voor een pilot met twaalf po- en vo-scholen die samen onderwijs organiseren voor leerlingen tussen de 10 en 14 jaar.

Brede brugklassen

  • Eind september 2018 is er via de website van DUO open data beschikbaar gesteld over het aanbod van verschillende soorten brugklassen in heel Nederland.

School en omgeving

Ieder kind een gelijke kans geven is een opdracht voor iedereen, niet alleen voor het onderwijs. De verbinding tussen de thuissituatie, de omgeving en de school en daarmee de samenwerking tussen gemeenten, het onderwijs, maatschappelijke organisaties en de rijksoverheid is dan ook belangrijk.

Versterking burgerschap in het funderend onderwijs

  • Burgerschap krijgt met de integrale curriculumherziening een grotere plaats in het onderwijsprogramma. Het wetsvoorstel hierover wordt later dit jaar aan de Tweede Kamer gestuurd.
  • Nederland gaat toch meedoen aan het internationaal vergelijkende onderzoek naar burgerschapskennis en -vaardigheden onder 14-jarigen in 2022.

Opleiden tot wendbare burgers

  • In de burgerschapsagenda zijn met de MBO Raad afspraken gemaakt om de komende jaren het burgerschapsonderwijs in het mbo verder te verbeteren.
  • Een kennispunt helpt scholen bij het maken van goed burgerschapsonderwijs. Het BurgerschapsLab is zo’n concreet initiatief dat onlangs is afgerond.
  • Met het project LOB-Gelijke Kansen worden 15 mbo-scholen geholpen om jongeren (vooral met een achterstandspositie) te helpen bij het ontwikkelen van vaardigheden die belangrijk zijn bij het vinden van een baan.
  • Samen met de Vereniging Hogescholen, de VSNU, de studentenbonden LSVb en ISO, de Universiteit voor Humanistiek en Expertisecentrum Handicap + Studie is een Gezamenlijke Ambitie Studentenwelzijn opgesteld.
  • Er wordt geïnvesteerd in ondersteuning en begeleiding van studenten voor en door elkaar. Via het ECHO (het expertisecentrum diversiteit) wordt het project Students4Students gefinancierd, waarmee studenten die dit willen en kunnen medestudenten helpen in de rol van buddy.
  • In de kwaliteitsafspraken met hoger onderwijsinstellingen is aandacht voor diversiteit.

Vervolgonderzoek naar schaduwonderwijs

  • Schaduwonderwijs (zoals bijles of examentraining buiten schooltijden) kan kansengelijkheid verminderen. Deze ontwikkeling wordt goed in de gaten gehouden en verder onderzocht.

Kwaliteitsafspraken in het mbo

  • Vanaf 2020 ontvangen mbo-instellingen structureel 7,5 miljoen euro per jaar als onderdeel van de kwaliteitsafspraken die met hen worden gemaakt. Hiervoor moeten mbo-instellingen in hun kwaliteitsplan duidelijk aandacht geven aan het bevorderen van gelijke kansen.

Versterken ouderbetrokkenheid en taalvaardigheid ouders

  • Samen met Ouders & Onderwijs, de sectorraden en andere betrokkenen wordt geprobeerd de samenwerking tussen ouders en school nog beter op de kaart te zetten.
  • Met het programma ‘Tel mee met Taal’ wordt samen met SZW, VWS en BZK ingezet op het verbeteren van de taalvaardigheid van ouders en het aanmoedigen van een educatieve thuisomgeving.